Avşarlar, Ceritler, Tecirliler, Bozdağanlar, Mürseloğulları ve öteki Türkmen boyları ve oymakları 1865 yılında iskan edildiler.
O tarihe kadar göçebe bir yaşam süren bu Türkmenler, bundan böyle artık nüfus kütüklerine geçerek resmen Osmanlı vatandaşı oldular.
1914 yılında Birinci Dünya Savaşı başlayınca, devlet seferberlik ilan ederek, Türkmenler'i de askere çağırdı. Güçlü, yiğit bu delikanlılar da Kafkas cephesine gönderildiler.
Enver Paşa yönetimindeki Osmanlı Ordusu daha Kars'a ulaşmadan Allahüekber Dağları'nda, Soğanlı Dağı'nın eteğinde Şenkaya'ya yakın Bardız Deresi'nde, Çil Horoz Dağı'nda, Çakır Baba'da donarak şehit oldular. Asıl donma zirveye yakın yerde Taht Yaylaları'nda oldu.
Daha savaşa başlamadan Şubat 1915'te 90.000 asker şehit oldu. Sağ kalanlar Ruslar tarafından esir edildiler. Bunlar, Gedik Satılmış Köyü'ndeki esir kampına konuldular.
İşte bu esir kampındaki askerler, şehit olan arkadaşlarına ağıtlar söylediler;
Sarıkamış'ta var maşın
Urus yığmış ağır koşun
Bizim uşak açık, cılbak
Dağlarda buyudu kışın
Sarıkamış içi meşe
Urus yaktı hep ateşe
Bizi koydu eli bağlı
Nere gitti Enver PaÅŸa
Sarıkamış al kan oldu
Zalim Urus murat aldı
Kimsesiz kız, dul gelinler
Kara giyip saçın yoldu
Enver Paşa hücum dedi
Yarıldı Moskof'un ödü
Zalim Allahüekber Dağı
Neçe yiğit aslan yedi
Sarıkamış saza döndü
Dağları gülzara döndü
Serçe canlı Ermeniler
Hepisi şahpaza döndü
Soğanlı'da soğan olur
Kar tipisi boran olur
Urus'u bozgun görenler
Anasından doğan olur.
Bardız Deresi kan çağlar
Analar ciÄŸerin daÄŸlar
Çil Horoz Dağı salında
Neçe nişanlılar ağlar
Çadırlar dağa kuruldu
Hücum borusu vuruldu
Bir Sarıkamış uğruna
Doksan bin fidan kırıldı
Allahhüekber başı duman
Olduk Urus'a periÅŸan
Kör olasın Hakkı Paşa
Sen eyledin bizi piÅŸman
Allahüekber Kars'ın dağı
Mübarek şehit yatağı
Allahüekber'de söndü hep
Doksan bin evin ocağı
Allahüekber kar, boran
Tırmandık dağlara yayan
Gökten ateş dökülse de
Yılar mı hiç Aliosman
Allahüekber yan yatar
Kızarmış da güneş batar
Allahhüekber'in döşünde
Neçe bin şehitler yatar
YaÅŸa babamoÄŸlu yaÅŸa
Kan bulaştı çatık kaşa
Biz Urus'u alt ederdik
Sebep oldu Enver PaÅŸa
Aşağıdan ses geliyor
Figan bağrımı deliyor
Kör olasın Enver Paşa
Gelinleri el alıyor
KAYNAK:
* Emir Kalkan, Kayseri ve Yöresi Ağıtları. Kültür Müdürlüğü Kayseri-1992.
* Çetin Önal, 1939. Çiftçi. Toklar-Tomarza.
AÇIKLAMA:
Maşın: Marşandiz treni olacak,
Koşun: Koşulan şey, katıra yüklenen top. tüfek.
Buyumak: Buymak, soÄŸuktan donmak,
Cılhak: Çıplak.
Urus: Rus.
Öyküleriyle Ağıtlar
Ahmet Z. ÖZDEMİR
